Rowerowanie w Ameryce, czyli jak przeżyć...

...czyli jak przeżyć jeżdżąc na rowerze

Jobst Brandt

W Ameryce jazda na rowerze w wykonaniu dorosłych wydaje się być nie do zaakceptowania. Uważana jest za sposób spędzania czasu zarezerwowany wyłącznie dla dzieci (czyli osób, które są jeszcze za młode, żeby prowadzić samochód). Dorośli, którzy mają poczucie, że wyłamują się z tej reguły, zwykle usprawiedliwiają się stwierdzeniem, że jazda na rowerze służy im do utrzymywania sprawności fizycznej. Przejażdżki na rowerze nazywają "treningami". Najczęściej słyszy się: "byłem na treningu", bardzo rzadko "byłem sobie pojeździć". Choć z pewnością zdecydowana większość z nich nigdy nie bierze udziału w zawodach, wyrażają się w sposób, który sugeruje przygotowania do wyścigów. Niektórzy określają się mianem "zaawansowanych rowerzystów"; mierzą liczbę obrotów korbą na minutę, prowadzą dokładne statystyki jazd. W ten sposób udowadniają, że ich zajęcie to nie żadna dziecinna zabawa.

Dla kontrastu wydaje się, że w Europie jazda na rowerze jest akceptowana jako zajęcie odpowiednie dla każdego wieku. Kierowcy samochodów nie stosują wobec rowerzystów zasad apartheidu, a ci z kolei nie odczuwają potrzeby usprawiedliwiania swojej aktywności w jakikolwiek sposób. W Europie funkcja pomiaru kadencji w licznikach rowerowych jest z niewyjaśnionych powodów zupełnie ignorowana, a dla przeciętnego rowerzysty takie statystyki są zupełnie bezużyteczne - oczywiście za wyjątkiem tych, którzy "trenują".

Przy takim nastawieniu do rowerzystów w Ameryce, nic dziwnego że ci, którzy nie jeżdżą albo jeżdżą tylko okazjonalnie, czują się urażeni obecnością rowerów na drogach publicznych pośród samochodów. "Wypier..... k.... z drogi" - takie i podobne okrzyki padają z ust kierowców, chociaż samochody niektórych z nich są wyposażone w uchwyty do przewozu rowerów... Jest to podobne do tych, którzy szydzą z gejów; wyrażając publicznie swój wstręt odcinają się od tych "godnych potępienia" zachowań. Tak samo jest z tymi rowerzystami, którzy publicznie potępiają innych za nie noszenie kasków. "Agresywna praworządność" to prawdopodobnie najbardziej trafne określenie takich zachowań.

Inną motywacją stojącą z takimi zachowaniami może być niezadowolenie z życia. Każdy, kto wydaje się dobrze bawić - albo przynajmniej lepiej niż nasz podmiot - musi być "przywołany do porządku". Psychologowie badający tzw. "trudną młodzież" wyróżniają tu schemat "moje życie jest okropne i nie znoszę, gdy inni się cieszą". Więc ci młodzi ludzie atakują innych i leje się krew. W sposób, który innym wydaje się bez sensu, osiągają oni równość, ściągając innych w dół o podziałkę lub dwie.

Zwykle nie myśli się o niebezpieczeństwach jazdy na rowerze. Można się wywrócić wjeżdżając w dziurę ukrytą w kałuży, przewrócić na żwirowej drodze albo wjechać w odkrytą kratkę ściekową lub właz kanalizacyjny. Na ulicy jest wystarczająco niebezpiecznie, nawet nie biorąc pod uwagę samochodów. A jednak jazda na rowerze traci zupełnie swoją atrakcyjność, gdy kierowcy samochodów, którzy uważają, że dorośli jeżdżący na rowerach ich obrażają, zaczynają angażować się mrożącą krew w żyłach rozgrywkę.

Typowy przypadek: Kierowca mówi do pasażera: "Widzisz tego gościa na rowerze? To niebezpieczne tak jeździć po ulicy" i jednocześnie dodając gazu mija go o milimetry. Dzięki temu pasażer jest w pełni przekonany o niebezpieczeństwach jazdy na rowerze...

Nie rozumiem jak kierowcy usprawiedliwiają takie swoje zachowania ale myślę, że wiem, o co tu chodzi.

Kolejne przykłady:

Śmignięcie z nadrzuceniem
Kierowca samochodu mija rowerzystę zbyt blisko, nawet gdy nie ma ruchu z naprzeciwka. Potem zjeżdża do samego krawężnika, by zademonstrować, o ile musiał zboczyć z drogi z powodu rowerzysty, albo zjeżdża prawie na pobocze, o wiele bardziej niż gdyby był mijany przez kogoś jadącego z naprzeciwka. Manewr "śmignięcia z nadrzuceniem" wykonywany jest na poły świadomie, na poły podświadomie.
Gra w "środek kortu" na punkty
Samochód jadący pustą drogą jedzie idealnie pośrodku między dwoma liniami wyznaczającymi pas ruchu - nawet, gdy zmusza go to do minięcia rowerzysty o włos. Wydaje się, że kierowca zalicza sobie punkty za nie zboczenie z obranej drogi podczas mijania rowerzysty oraz punkty dodatkowe za dokładność. W przypadku kolizji to oczywiście rowerzysta będzie tym, który "nieoczekiwanie zmienił kierunek jazdy". Precyzja, z jaką wykonywany jest ten manewr, zdradza gracza - ludzie zwykle nie jeżdżą idealnie środkiem pasa, zwłaszcza gdy mijają przeszkodę.
Śmignięcie z trąbnięciem
Manewr "śmignięcie z nadrzuceniem" może być wzmocniony przez dodatkowe trąbnięcie klaksonem. Jest ono wykonywane zwykle z dużo większej odległości, niż było by faktyczne ostrzeżenie; przynajmniej ze 150 metrów. To świetna wymówka na wypadek kolizji z rowerzystą: "Przecież go ostrzegłem!"
Przecięcie trajektorii
Samochód i rower poruszają się po drogach krzyżujących się pod kątem prostym. Są w podobnej odległości od skrzyżowania, ale mają różne szybkości. Kierowca samochodu umiejętnie zwalnia, tak by zatrzymać się przed skrzyżowaniem dokładnie w tym samym momencie, co rower. Rowerzysta zatrzymuje się całkowicie przed znakiem stopu, aby przepuścić samochód, którego kierowca tak troszczy się o jego bezpieczeństwo. Jeśli rowerzysta nie zatrzyma się, kierowca samochodu trąbi wykrzykuje coś o łamaniu przepisów.
[Ten punkt wymaga objaśnienia dla polskich czytelników: podstawowym rodzajem skrzyżowań w miastach USA są skrzyżowania ze znakami stopu z czterech stron. Zgodnie z przepisami, kto się pierwszy zatrzymał, ten pierwszy rusza. W praktyce jednak już dużo wcześniej widać, kto ma pierwszeństwo, i kierowcy nie zatrzymują się całkowicie, płynnie przepuszczając się przez skrzyżowania. Ponieważ ruszenie rowerem z miejsca wymaga extra wysiłku, rowerzyści zwykle tylko zwalniają, nie zatrzymują się, i wydaje się to być ogólnie akceptowane. - Przyp. tłum.]
Dodatkowe punkty otrzymuje się za ustąpienie pierwszeństwa rowerzyście, gdy sąsiednim (równoległym) pasem ruchu nadjeżdżają inne samochody.
Sztuczna przeszkoda
Kierowca powstrzymuje się do wyprzedzenia rowerzysty będącego na jego pasie ruchu aż do czasu, gdy pasażer zapyta, jak długo jeszcze muszą jechać za tym rowerem albo jadący z tyłu zaczną trąbić. Wtedy wyprzedza go - bez względu na widoczność czy ruch z naprzeciwka - a kierowcy następnych samochodów wyżywają się na rowerzyście za blokowanie ruchu.
Dobijanie do tyłu
Rowerzysta dogania samochód podczas zjazdu serpentyną z góry. Kierowca zauważywszy jego obecność, czeka aż nadjedzie jakiś pojazd z naprzeciwka. Wtedy najpierw lekko zwalnia, niby to w trosce o bezpieczeństwo, a potem nagle daje ostro po hamulcach, gdy rowerzysta nie ma już miejsca, by go wyminąć. Roweru nie można tak gwałtownie zahamować jak samochodu, ponieważ nie można pozwolić sobie na poślizg przedniego koła. Ta gra jest bardzo niebezpieczną odmianą innej zabawy, polegającej na przyśpieszaniu za każdym razem, gdy rowerzysta zaczyna wyprzedzać (jadąc z górki), i zwalnianiu, gdy jedzie z tyłu.
Pewnie kierowca przypomina sobie, jak sam próbował jeździć rowerem po górach: jazda pod górę była za ciężka a jazda z górki zbyt przerażająca. "Jakim prawem ten rowerzysta robi coś, czego je nie mogłem? Dam temu cwaniaczkowi lekcję!" Kierowca udowadnia sobie samemu, że nie jeździł po górach tylko w trosce o bezpieczeństwo, nie dlatego, że fizycznie nie był w stanie. Kierowca auta ponosi tu niewielkie ryzyko. W razie kolizji winę przypisuje się zwykle kierowcy pojazdu, który jechał z tyłu.

A więc, jak to się dzieje, że ta gra wciąż się toczy?

To nie jest tak, że wszyscy kierowcy są złośliwi; niektórzy są po prostu sfrustrowani. Może biorą rewanż za wypadek, jaki mieli na rowerze w młodości, i nie chcą, żeby inni mieli lepiej. Niektórzy są wkurzeni po dniu spędzonym za kółkiem w ciasnej kabinie samochodu, podczas gdy inni "niepoważni dorośli" zabawiają się na swoich rowerkach. Jestem przekonany, że najbardziej niebezpieczni są ludzie pozbawieni poczucia bezpieczeństwa, którzy nie mogą sprostać wygórowanym wymaganiom, jakie sami sobie stawiają, i nie mogą ścierpieć widoku, że inni mają lepiej. Część kierowców uważa, że jedyną częścią drogi, po której wolno poruszać się rowerom, jest pobocze, i to tylko do czasu, gdy sami zechcą z niego skorzystać.

Widok uchwytu na roweru na dachu samochodu mógłby sugerować, że jego kierowca ma prorowerowe nastawienie. Niektórzy ludzie używają samochodów, by dowieźć rowery swojej rodzinki do jakiegoś parku, gdzie można sobie bezpiecznie pojeździć, nie narażając się na natrafienie na niebezpieczne drogi - drogi przeznaczone dla samochodów. Wśród tych ludzi można znaleźć najzagorzalszych przeciwników swobodnej jazdy na rowerze. Tkwią w przekonaniu, że gdyby potrącili cię podczas gry w "środek kortu", byłby to tylko dowód, że powinieneś jeździć wyłącznie tam, gdzie oni tego chcą, i nie wchodzić w drogę samochodom.

Co z tym robić? Nie podsycaj waśni. Nie odpłacaj chamstwem na chamstwo, które oni serwują. Tam, gdzie jest to właściwe (i możliwe), wchodź na drogę prawną. Nie demonstruj swojej wyższości nad tymi, którzy siedzą w swoich blaszanych pudełkach. Nie rób stójek i nie przejeżdżaj bez trzymanki obok samochodów, które stoją na czerwonym świetle. Nie pozwalaj sobie na jezdni na ruchy, które mogą być odebrane jako chamskie, albo w najlepszym przypadku na dziwne, nawet jeśli są zgodne z przepisami.

Słysząc ryk silnika za swoimi plecami, pamiętaj: ten facet w japońskim terenowym samochodzie na grubych oponach, ze sztabami z przodu i z boku, tudzież dodatkowym rządem halogenów, nie jest twoim kumplem, który podjeżdża, żeby powiedzieć "cześć". Ustąp mu drogi.

Powyższy tekst stanowi punkt 6.1 FAQ-a grupy rec.bicycles; nie wiadomo, ile ma lat, ale jest tam odkąd czytam newsy, więc ładnych parę wiosen. Choć w nazwie ma Amerykę, fragmenty o zachowaniu kierowców w znakomitej większości doskonale pasują do polskiej sytuacji... Od dawna przymierzałem się do jego przetłumaczenia, ale genialnie wyręczył mnie Zbycho Bikerider, któremu należą się w tym miejscu wyrazy szczerego uznania!

6.10.99 11:04